Voorlopige terugblik en korte evaluatie

De Corona crisis: Wat gaat dit betekenen?

Nederland is overvallen door het corona-virus. We zijn geconfronteerd met een uitbraak die tienduizenden mensen ziek maakte en die nu al tot bijna 6000 doden heeft geleid. Vele mensen die op de intensive care zijn opgenomen geweest (en het hebben overleefd) blijven nog lange tijd zware klachten houden. Als we niet met zeventien miljoen Nederlanders samen ons best doen om de groeicurve van het aantal besmettingen af te vlakken, zou de zorg in elkaar klappen en zouden met name onze ouderen en kwetsbaren niet de zorg krijgen die nodig is. De capaciteit van onze gezondheidszorg, met name de IC-capaciteit was onvoldoende om deze onverwachte pandemie te weerstaan en daarvan zouden de ouderen de dupe worden.

Was de pandemie onverwacht?

Al sinds jaar en dag wordt door epidemiologen en virologen gewaarschuwd dat de wereld van tijd tot tijd getroffen gaat worden door een Pandemie. De vraag was niet ‘of’ maar ‘wanneer’ die zou uitbreken. Met SARS (2003), de Mexicaanse griep (2009) en MERS (2012) kregen we voorproefjes die voor Nederland in omvang beperkt bleven. Tussen 2007 en 2011 woedde met name in Brabant de Q-koorts, die naar schatting 100.000 mensen besmette en 74 doden kostte. Ruimschoots voldoende aanleidingen om ons voor te bereiden op een volgende uitbraak, zou je zeggen, maar dat is niet gebeurd.

Was de zorg hierop voorbereid?

Vanwege de “marktwerking” in de zorg mogen zorgverleners niet samen werken. Ziekenhuizen mogen onderling geen afspraken maken, evenmin als huisartsen en thuiszorgorganisaties. Ze moeten concurreren, het is ieder voor zich. Ook de inkoop van medicijnen en hulpmiddelen vindt decentraal plaats. De zorgverzekeraars dwingen de zorgverleners met name te concurreren op prijs en kwaliteit. Lege bedden kosten geld, dus in Nederland is de beddencapaciteit en in het bijzonder de ic-capaciteit (duur!) afgestemd op de normale bedrijfsvoering. Het heeft ertoe geleid dat er nu onvoldoende IC-bedden waren en dat tot noodgrepen heeft geleid en het verplaatsen van veel patiënten naar andere ziekenhuizen en zelfs naar Duitsland. De rekening moet nog worden opgemaakt en zal betaald moeten worden!   In de afgelopen jaren is de zorg sterk verschoven van langdurige opnames naar dagbehandelingen. Dat betekent voor de ziekenhuizen dat de bedden niet zijn verdwenen, maar ’s nachts leeg zijn. Overdag liggen er vaak achtereenvolgens meerdere patiënten op een bed. In de coronacrisis nam de vraag naar andere ziekenhuiszorg sterk af. Niet alleen omdat de patiënten vanwege angst op besmetting zich niet meldden, maar ook omdat de ziekenhuizen niet direct noodzakelijke zorg uitstelden. Het inlopen daarvan zal vermoedelijk nog zeker één jaar duren!

Was er voldoende voorraad aan medische hulpmiddelen?

Ook de voorraden aan medische hulpmiddelen en medicijnen worden zo klein mogelijk gehouden, want zelfs bij een lage rentestand kosten voorraden geld. En waarom zou je voorraden hebben als bestellen zo is gebeurd? In het afgelopen jaar is echter meermaals gebleken dat de voorraden medicijnen en hulpmiddelen (zoals mondkapjes) onvoldoende waren. In 2019 werden door de industrie te verwachten leveringsproblemen gemeld voor bijna 2000 verschillende medicijnen. De regering heeft toegezegd daar iets aan te gaan doen. Dat is nog niet gebeurd! Door de prijspolitiek van overheid en zorgverzekeraars ligt de prijs van geneesmiddelen in Nederland ook veel lager dan in de buurlanden. Producenten staan daarvoor niet klaar om aan Nederland als eerste te gaan leveren. Dat merken we af en toe!

Hoe is het met de personeelsbezetting?

Er is een heel behoorlijke belangstelling voor het beroep van verpleegkundige. De wervingscampagnes zijn succesvol en het aantal uitvallers tijdens de studie is gering. Echter, de zorgsector is zo lek als een mandje: het personeel loopt er sneller uit dan de opleidingen kunnen bijbenen. In 2018 verliet bijna één op de vijf zorgmedewerkers hun werkgever, ruim 8% verliet de zorg zelfs helemaal. De oorzaken zijn gevat in een deprimerend rijtje: hoge werkdruk, last van administratieve taken, onvoldoende werksfeer, onvoldoende professionele trots, niet zelfstandig kunnen werken, onvoldoende flexibiliteit, continuïteit, professionele ontwikkeling, begeleiding op het werk en salaris. Wat men niet meldt is dat veel verplegenden en verzorgenden graag meer willen werken, maar dat de zorgaanbieders geen voltijds contracten aanbieden (lastig roosteren). Dan ga je dus ergens anders full time werken. De regering heeft al aangekondigd dat zij aan de beloning van het personeel in de zorg iets wil gaan doen. Het gebrek aan achting voor het personeel was wel het duidelijkst in de verpleeghuiszorg, waar medewerkers onbeschermd hun werk moesten doen en hier en daar aanwijsbaar het virus hebben verspreid door de instelling. Hoezo bescherming van kwetsbare ouderen?

Maatregelen voor de toekomst.

We kunnen er maar het beste van uitgaan dat het corona-virus nog wel enige jaren onder ons zal zijn. Met een beetje geluk is over een paar jaar ongeveer iedereen in Nederland ingeënt, maar tot dan kunnen we periodiek een uitbraak verwachten. En als corona definitief bedwongen is, komt er wel weer iets nieuws. De vraag is of de politiek dan ook weer bereid en in staat is geld uit te trekken om de gevolgen op te vangen.

Wat moet er (minstens) gebeuren:

*            Op peil houden van de IC-capaciteit van minstens 2000 bedden. Er moeten veel meer verpleegkundige geschoold worden voor de IC en daar ook van tijd tot tijd werken om de kennis en vaardigheden op peil te houden. Niet alle verpleegkundigen zijn hiertoe bereid en in staat. Extra beloning is dan op zijn plaats.

*             De reeds lang in discussie zijnde maatregelen om de zorg efficiënter te maken ook gaan doorvoeren! Centraal aanhouden van voorraden medicijnen en hulpmiddelen voor enkele maanden ook voor   verpleeg- en verzorgingsinstellingen.

*             Zorgpersoneel betere arbeidsvoorwaarden aanbieden. Uiteraard kost dit meer geld en de zorg kost al veel. Dat zullen wij met zijn allen moeten opbrengen via belastingen en premies. Dat eist ook een goed draaiende economie.

Discriminatie ouderen.

Je kan de kranten niet opslaan of het nieuws aanzetten of de woorden “kwetsbare ouderen” komen ter sprake.

Maar wanneer ben je een “kwetsbare oudere”?

De meest gangbare definitie is hier onder verwoord:

Wanneer is er sprake van kwetsbaarheid bij een oudere? Kwetsbare ouderen zijn oudere mensen met een verminderde regie over het eigen leven, een complexe situatie en een zorgbehoefte.
Kwetsbaarheid wordt niet veroorzaakt door hogere leeftijd. Hoewel het voorkomen van kwetsbaarheid toeneemt met de leeftijd zijn verreweg de meeste ouderen niet kwetsbaar. Kwetsbaarheid presenteert zich met symptomen zoals bijvoorbeeld vallen, verlies van gewicht of van regiecapaciteit. Van alle kwetsbare ouderen heeft ongeveer 33% een vorm van (beginnende) dementie.

Nu met het coronavirus worden alle ouderen als kwetsbaar bestempeld.

Voor de veiligheid, zegt het RIVM, zijn de volgende punten belangrijk:

• Winkelen tussen 7 en 8 uur ’s morgens (of het uitkomt is niet belangrijk)
• Ga naar één winkel, maar help de plaatselijke middenstand en ga naar de bakker voor brood, naar de slager voor vlees en naar de groenteman voor groenten en fruit.
• (Dit zijn dus al 3 winkels. Verwarrend nietwaar?}
• Alleen met het openbaar vervoer als men kan aantonen dat het noodzakelijk is. Geldt vooral voor het reizen met de NS. (Voorlopig dus niet)
• Als de terrassen opengaan vooral geen ouderen (anders hebben de jongeren geen plaats!!)

Naar het ziekenhuis voor een consult bij een specialist mag wel. Is het daar wel veilig?

Maar als de Lock down is opgeheven dan mogen de ouderen weer vrijwilligerswerk doen, want daar draait ook de economie op. En dat mag dan wel?

Mogen wij ouderen zelf bepalen hoe wij met de coronacrisis om willen gaan. Daar zijn wij heel goed in staat.

Regering hou op met betuttelen.

Laten we niet vergeten de echte kwetsbaren zitten in het verpleeghuis en die zijn, al jaren, het hardst door de regering in de steek gelaten. Velen overlijden niet door corona maar door eenzaamheid.

Een vriendin zei tegen mij na het overlijden door corona van haar partner. “Ik sterf nog liever door Corona dan door eenzaamheid”.

Zie documentaire “Hoe Hasselt vecht tegen het virus”

Enkele ouderenbonden hebben, samen met een politieke partij een manifest opgesteld.

Ja, en wat nu. Heeft het geholpen?

Geweldig!! Vanaf 25 mei kunnen alle verpleeghuizen, waar geen coronabesmettingen zijn, bezoek toelaten. Per bewoner is dat dan één vaste bezoeker..

Een fitte strijdbare oudere beginnende 70 plusser

Gezonde ouderen mogen weer mondjesmaat bezoek ontvangen

Ouderen zijn de hardst getroffen groep van het coronavirus. Sinds begin deze maand geldt dan ook het dringende verzoek: ga niet op bezoek bij mensen van 70 jaar of ouder. Op aandringen van ouderenbonden heeft het kabinet dit advies versoepeld. Eén of twee vaste personen mogen vanaf 1 mei a.s. ouderen bezoeken, mits zij zich aan de RIVM-maatregelen houden.

De helft van de in het ziekenhuis opgenomen coronapatiënten is 69 jaar of ouder en van de overleden patiënten is de helft 82 jaar of ouder. Het beschermen van de kwetsbaren in de samenleving is vanaf het begin een van de belangrijkste uitgangspunten bij de bestrijding van het virus. 70-plussers mochten hierdoor bijna de hele maand april geen bezoek ontvangen. Een direct gevolg: veel zelfstandig wonende

ouderen zagen wekenlang niemand en de eenzaamheid onder deze groep nam toe.

Ouderenbonden adviseerden de maatregel te versoepelen en het kabinet is hiermee akkoord.

Zelfstandig wonende ouderen mogen één of twee vaste personen aanwijzen die met enige regelmaat op bezoek mogen komen. moeten wel de RIVM-maatregelen worden nageleefd: 1,5 meter afstand en handen wassen. Daarnaast moet de oudere gezond zijn en de persoon die op bezoek gaat ook.

Knuffelen

De reacties op de versoepeling zijn positief. Voor mensen is het nu weer duidelijk dat ze even iemand kunnen zien en spreken. Natuurlijk is het fijn als een zoon of dochter boodschappen voor de deur zet, maar het is zo belangrijk dat ze een praatje kunnen maken.

Maar ga niet knuffelen of kussen en houd je aan de andere RIVM-maatregelen.

Tijdelijk geen eigen bijdrage Wmo

Veel hulp die mensen thuis krijgen via de gemeente (uit de Wmo) is vanwege corona gestopt of. Denk aan de huishoudelijke hulp die niet meer kan of mag komen.

Overheid en zorgaanbieders doen er momenteel alles aan om de Wmo-ondersteuning zoals hulp bij het huishouden door te laten lopen. Dat lukt door de maatregelen rondom het coronavirus niet altijd. Daarom heeft de minister van VWS besloten om in april en mei 2020 de eigen bijdrage van maximaal

€ 19,- per maand de Wmo niet te innen.

Hij beslist op een later tijdstip wanneer de inning van de eigen bijdrage weer wordt opgestart.

Wmo-cliënten wonen in een instelling voor beschermd wonen of voor opvang betalen wel gewoon de eigen bijdrage Wmo. Hun hulp en/of ondersteuning loopt namelijk gewoon door.

Uw eigen bijdrage voor de Wet langdurige zorg (Wlz), meestal veel meer dan € 19,- , loopt wél door. Wanneer u vanwege corona veel minder zorg of hulp krijgt kunt u contact opnemen met het CAK en overleggen of uw eigen bijdrage aangepast kan worden.

Contactgegevens CAK over Wmo:

Telefoon    : 0800-1925

Email        : Contactformulier

Jaargang 1 (2020) nummer 7

In Nieuwsflits 01 werd u op de hoogte gesteld van het overleg op het ministerie van VWS met ouderenorganisaties KBO-PCOB, KBO-Brabant, NOOM en FASv, plus de Raad van Ouderen. Met de uitbraak van het coronavirus heeft dat wekelijkse overleg – via een videoverbinding – een totaal ander karakter gekregen. Daarbij moet vaak snel worden ingesprongen op de realiteit die morgen al weer anders kan zijn. De komende tijd zal ondergetekende de FASv vertegenwoordigen in dit overleg.

Deze Nieuwsflits bevat (1) een herinneringsoproep aan plaatselijke bestuurders om onze FASv-enquête (alsnog) in te vullen. Daarnaast (2) wordt uw medewerking gevraagd om uw plaatselijke achterban te betrekken bij onderzoek naar de effecten van de corona op rouwverwerking. In dit verband vraagt het bestuur uw medewerking bij het onderzoek naar rouwverwerking dat het Erasmus MC uitvoert. Tot slot (3) treft u informatie aan over maatregelen rond de bestrijding van het coronavirus, zoals de vier richtlijnen die betrekking hebben op thuiswonende kwetsbaren.

1. FASv-enquête verspreid onder de verenigingsbesturen

Onlangs ontvingen de bestuurders van een plaatselijke verenigingen een verzoek om een FASv-enquête in te vullen over de plaatselijke situatie in coronatijd. De FASv probeert een beeld te krijgen wat er zoal aan plaatselijke activiteiten plaatsvindt. Is er hulp voor de meest kwetsbare ouderen (alleenstaanden; mantelzorgers, bewoners verpleeghuis)? Wat voor hulp wordt er verleend en wat voor activiteiten vinden plaats of worden ontwikkeld?

Vooral de coördinerende rol van de gemeente staat hierbij centraal. De gemeente is verantwoordelijk voor haar bewoners en zeker voor de kwetsbaren onder hen. Niet duidelijk is of iedere gemeente haar verantwoordelijkheid in deze neemt.

Alleen daarom al is het belangrijk dat de enquête wordt ingevuld en verstuurt wordt naar bestuursondersteuning@fasv.nl.

Bestuursondersteuning verzamelt de gegevens. Uiteraard krijgt ook u inzicht in de resultaten van deze enquête. In de bijlage treft u nogmaals het enquêteformulier aan.

2. Enquête Erasmus MC over invloed corona op rouwverwerking

<<Onderzoek KBO, PalZon Rouw en Corona>>

KBO-Brabant stelde de andere ouderenorganisaties op de hoogte van het onderzoek van het Erasmus MC naar rouwverwerking in het coronatijdperk.

Mochten er leden uit uw plaatselijke achterban te maken krijgen of hebben gehad met verlies van een dierbare, dan worden zij van harte uitgenodigd om de enquête die door het Erasmus MC is opgesteld, in te vullen.

Zoals KBO-Brabant in een nieuwsbrief aangeeft overlijden veel mensen in deze tijd zonder dat naasten en anderen goed afscheid kunnen nemen. PalZon (Stichting Palliatieve Zorg Onderzoek Nederland) en Erasmus MC willen onderzoeken wat dit voor nabestaanden betekent. De ouderenorganisaties KBO-Brabant, KBO-PCOB, NOOM, Koepel Gepensioneerden en FASv hebben gezegd hieraan hun medewerking te verlenen.

Vooral in Noord-Brabant en Limburg is het aantal mensen dat overlijdt door het coronavirus groot, maar ook als mensen overlijden door andere aandoeningen is afscheid nemen van een dierbare in de huidige situatie extra moeilijk.

Om te kunnen begrijpen wat dit betekent, is het belangrijk om nu na te gaan hoe mensen deze situatie ervaren en wat het met ze doet, zodat we lessen kunnen trekken voor de toekomst.

Een eventuele aanbiedingsbrief aan deze plaatselijke leden kan zijn:

‘Als u recent heeft meegemaakt dat een naaste van u is overleden, door het coronavirus of door een andere aandoening, zouden wij het zeer op prijs stellen als u uw ervaringen wilt delen met de onderzoekers Stichting Palliatieve Zorg Onderzoek Nederland en het Erasmus MC. Dat kan door het invullen van een vragenlijst. Het invullen kost u ongeveer 15 minuten. Wij hopen dat u hier in deze moeilijke periode tijd voor vrij kunt maken.

Dank u wel en veel sterkte!

De link naar de <<Vragenlijst>>

3. VWS-richtlijnen voor kwetsbaren die thuis wonen

VWS heeft in samenspraak met het RIVM vier richtlijnen opgesteld om de risico’s van coronabesmetting voor kwetsbare thuiswonenden te beperken. Ze zijn in de eerste plaats bedoeld voor gemeenten, zorgaanbieders, verzekeraars en zorgkantoren; organisaties die verantwoordelijk zijn voor de uitvoering van bepaalde gezondheidstaken.

Het gaat om richtlijnen voor dagbesteding en –opvang; hulpmiddelenverstrekking aan thuiswonende cliënten; mantelzorgondersteuning en hulp bij het huishouden, met als doel: het verlenen van veilige zorg in onveilige tijden.

Omdat veel ouderen met deze richtlijnen te maken hebben of nog krijgen, is een publieksversie in de maak. U ontvangt hiervan een exemplaar zodra deze beschikbaar is.

Wilt u de richtlijnen zelf bekijken, zie: <<Richtlijnen>>

Koos Graniewski

Adviseur FASv